Ongemak.
Ongemak
Een mensenleven zit vol ongemak. En ongemak betekent een dagelijks worsteling met zaken waar we niks mee te maken willen hebben of waar we onzeker van worden.
Ons brein is eenvoudigweg niet erg ontwikkeld op kwaliteit van leven. We moeten daar ons best voor doen, bijvoorbeeld door quality time aan dit hectische bestaan in te passen. Papadagen, korte tripjes, Netflixen, een constante blik op de middelmatige leut die ons door de sociale media wordt verschaft, sporten tegen de klippen op en allemaal in een dusdanige hoeveelheid en zo ingeprakt in ons drukke bestaan, dat het organiseren van quality time op zichzelf een hoop gedoe met zich mee brengt.
Waarom doen we zo?
We worden gedreven door angst. Angst is onze eerste motivator om te leven! Angst voor de dood, angst om te falen, angst voor wat komen gaat en angst voor wat niet komen gaat, angst dat we niet meetellen of angst om er juist bij te horen. En als we niet uitkijken, dan staat ons hele leven in het teken van het overwinnen van onze angsten. We hebben een zeer goed ontwikkeld overleefbrein en ons brein is nauwelijks ingericht op stil staan in het hier-en-nu waar we het leven in zijn volle omvang kunnen ervaren. In plaats daarvan produceert ons brein een continue stroom van ongemakkelijke gedachten die, voor zover ze over de toekomst gaan, angst zullen opleveren en als ze over het verleden gaan, boosheid en verdriet zullen opleveren.
Ons overlevingssysteem wordt gevoed vanuit onze zintuigen en die staan open voor wat er aan gevaar van buiten op ons af komt. Er vindt, bij gevaar, direct een overlevingsrespons plaats en omdat die overlevingsresponsen gepaard gaan met een sterke fysieke en emotionele reactie worden deze ervaringen als blauwdruk opgeslagen in de hippocampus en worden zo beschikbaar als reflexmatige en vaak onbewust in te zetten overleefpatronen.
Logisch dus dat ons overleefsysteem gericht is op veilig maken en niet per se op contact maken!
Dit voert ver door, want ons overleefsysteem staat voortdurend aan en dus ook binnen de hulpverleningsrelatie! Alleen al het stellen van een diagnose kan zoveel ongemak opleveren, dat op het moment dat wij vinden dat de ander onvoldoende meewerkt of de ander ongepast gedrag vertoont, de rapen al snel gaar zijn en dit onderlinge gedoe zal een goede werkrelatie in de weg gaan staan.
Natuurlijk is er niks mis met het streven naar veiligheid, dat hebben we nodig! Laten we ons gelukkig prijzen met zo’n goed ontwikkeld overleefsysteem. Het kan ons wel erg in de weg gaan staan en dan verandert ons leven in een voortdurend geworstel met gedoe en ongemak. Ben je daar beland, dan is het zaak om stil te gaan staan. Onderzoekend en met mildheid durven stilstaan bij je eigen gedoe en ongemak, waarmee je kunt gaan verkennen, herkennen en erkennen dat dit hele gedoe voortkomt uit je eigen overleefsysteem.
De ander heeft jouw ongemak niet veroorzaakt, het is een product van je eigen gedachten die je over de ander en de situatie hebt en daar ben je alleen zelf verantwoordelijkheid voor. Lukt dit, dan zal je verbaasd staan hoeveel ruimte er gaat ontstaan voor een echt en betekenisvol contact met de ander!
Erik Schuurman